Αναλύοντας τις διαφορές μεταξύ των θρησκειοφιλοσοφικών συστημάτων θα τις συνοψίζαμε σε γενικές γραμμές ως εξής:
Στις απωανατολικές φιλοσοφίες, στις περισσότερες σχολές του εσωτερισμού και στα νεοτερικά θρησκειοφιλοσοφικά κινήματα συναντάμε μία ιδιαίτερη σύλληψη περί θείας ουσίας. Αντί για τον προσωποποιημένο δημιουργό θεό, έχουμε μία κοσμική, απρόσωπη οντότητα, πρωταρχική Δύναμη ή Παγκόσμια Ψυχή (Brahman ή Tao). Σε γενικές γραμμές πρόκειται για πανθεϊστικές κοσμοθεωρίες. Αντί για το Πνεύμα του Θεού και τις θείες ενέργειες, αναγνωρίζουν θετικές κι αρνητικές κοσμικές δυνάμεις με ποικίλες μορφές και διαφορετικό βαθμό διάνοιας. Ο φωτισμένος πρέπει να κάνει κτήμα του αυτές τις δυνάμεις στην οδό προς τη λύτρωση μόνο με τις δικές του προσπάθειες, χωρίς άνωθεν βοήθεια ή μόνο υπό όρους. Οι δρόμοι προς τη λύτρωση ποικίλουν όπως ποικίλουν και οι ιδέες για το πώς είναι αυτή η λύτρωση από τη μία σχολή σκέψης στην άλλη.
Ο άνθρωπος δεν αποτελεί εικόνα του Θεού, παρά ένα μόριο της Παγκόσμιας Ψυχής. Δεν είναι θείο δημιούργημα παρά προϊόν μίας κοσμικής εξελικτικής διαδικασίας που εκδιπλούται αέναα.
Δεν υπάρχει σαφής διαχωρισμός μεταξύ καλού και κακού, πιστεύεται ότι οι ηθικές διακρίσεις είναι σχετικές και ότι τα αντίθετα αλληλοσυμπληρώνονται.
Ενώ ο χριστιανός αγωνίζεται για την επί γης πνευματική αναγέννησή του, οι οπαδοί των προαναφερθέντων συστημάτων πιστεύουν στην πλειονότητά τους στο κάρμα και στη μετενσάρκωση.
Η τελείωση δεν είναι μία προσφορά αγάπης του θεού, παρά η άσκηση, ο διαλογισμός, η μύηση, η καλλιέργεια του ψυχοδυναμισμού και η μυστική γνώση εισάγουν εδώ στη λύτρωση.
Εκτός αυτών, μία γενική ειδοποιός διαφορά μεταξύ του χριστιανισμού και όλων των υπόλοιπων θρησκειών είναι η χάρη που απορρέει από την προσωπική σχέση και τη σύμπλευση με τον Χριστό. Οι οπαδοί των άλλων θρησκειών δεν γνωρίζουν τη χάρη, αλλά το νόμο και την αυστηρή τήρηση των θεσμών, τελετουργιών κλπ. κάθε θρησκείας.
Ωστόσο ο θεός μιλάει αδιακρίτως σε όλους τους λαούς και δίνει σε όλους τους ανθρώπους τη δυνατότητα να τον γνωρίσουν. Όποιος ακολουθεί το νόμο της καρδιάς του πράττει θεάρεστα. Οι άλλοι νόμοι, σε κάθε θρησκεία, είναι είτε ανθρώπινοι είτε κυριολεκτικά εκ του πονηρού…
Στον Λόρμπερ λέγεται:«(Όλες οι άλλες θρησκείες) πόσο διαφέρουν από τη θρησκεία που έδωσα από τον ύψιστο Ουρανό μόνο στα παιδιά Μου κι ωστόσο και σε αυτές επίσης κυριαρχεί, μολονότι κρυμμένο πάρα πολύ πιο βαθιά, το ίδιο Πνεύμα του Θεού»(ΜΕΙ Ι 134, 17)
Και πάλι στον Λόρμπερ στο Μεγάλο Ευαγγέλιο του Ιωάννη ένας μαθητής του Ναζωραίου παρατηρεί ότι, δεδομένων των εμποδίων που θα συναντά η χριστική διδασκαλία στη διάδοση και στην αποδοχή της από τους ανθρώπους, «ούτε οι μισοί από αυτούς δεν θα λιάζονται από το φως της ακόμη και μετά από 2000 χρόνια». Σε αυτό ο Ιησούς απαντά: «Κατά βάθος δεν έχεις άδικο. Ωστόσο αυτό δεν είναι τόσο σημαντικό όσο νομίζεις. Γιατί εκείνο που έχει κυρίως εδώ σημασία δεν είναι να υπάρξει μία οικουμενική αποδοχή της διδασκαλίας Μου σε αυτήν τη Γη. Εκείνο που προέχει πολύ περισσότερο είναι να στηθεί επιτέλους μ ί α γ έ φ υ ρ α μέσω του Λόγου και της διδασκαλίας Μου ανάμεσα σε αυτόν τον υλικό κόσμο και στον πνευματικό, του οποίου τα αιώνια πεδία βρίσκονται πέρα από τον τάφο. Όποιος ενστερνιστεί τη διδασκαλία Μου με πλήρη συνέπεια σε αυτόν τον κόσμο, θα διαβεί ήδη εν σώματι τούτη τη γέφυρα. Όποιος όμως δεν θα την αποδεχθεί παρά χλιαρά, αποσπασματικά ή και καθόλου, θα φτάσει στον άλλον κόσμο μέσα σε βαθύ σκοτάδι και θα δυσκολευτεί πολύ να την βρει. Όσο για εκείνους που δεν θα έχουν τη δυνατότητα να μάθουν εδώ κάτι για τη διδασκαλία Μου, στον άλλον κόσμο θα τους δοθούν καθοδηγητές που θα τους οδηγήσουν στη γέφυρα αυτή. Εάν ακολουθήσουν τους οδηγούς τους, θα περάσουν πάνω από αυτήν τη γέφυρα στην αληθινή αιώνια ζωή. Εάν όμως επιμείνουν πεισματικά στη δική τους την πίστη, τότε θα κριθούν με βάση την πορεία τους στη ζωή. Έτσι θα κριθούν απλώς σαν πλάσματα του Θεού και δεν θα αποκτήσουν ποτέ την πατρότητά του, ώστε να γίνουν αληθινά παιδιά του». (ΜΕΙ Ι 42,9-12)
Το ίδιο αλλά με το δικό του χαρακτηριστικό τρόπο εκφράζει και ο Σβέντενμποργκ στο σύγγραμμά του Περί Ουρανού: «Οι άνθρωποι εκείνοι που γνωρίζουν τι συγκροτεί τον ουρανό μέσα στον άνθρωπο μπορούν να γνωρίσουν ότι οι Ειδωλολάτρες σώζονται ακριβώς όπως και οι Χριστιανοί. Γιατί ο ουρανός είναι μέσα στον άνθρωπο, και οι άνθρωποι που έχουν τον ουρανό μέσα τους, φτάνουν στον ουρανό. Ο ουρανός μέσα στον άνθρωπο σημαίνει ότι αυτοί αναγνωρίζουν το θείο και καθοδηγούνται από το θείο.
Ασφαλώς δεν ήταν από φανατισμό ή στενότητα πνεύματος που ένας φωτισμένος μύστης όπως ο Παύλος έγραφε στους Κορίνθιους: «Το μήνυμά μας για τη σωτηρία φαίνεται κρυμμένο μόνο σε εκείνους που οδεύουν προς το χαμό τους. Ο θεός αυτού του αιώνα τύφλωσε τη σκέψη των άπιστων αυτών ώστε να μην μπορούν να δουν το φως που απαυγάζει από το ευαγγέλιο αποκαλύπτοντας τη δόξα του Χριστού, ο οποίος είναι εικόνα του Θεού». (Προς Κορίνθιους Β΄ 4, 3-4)
Αλήθειες υπάρχουν παντού, σε όλες τις πίστεις, όμως τις πιο πολλές φορές είναι διάτρητες με πλάνες. Για να αποφύγει κανείς αυτές τις πλάνες – ή για να ξεφύγει από αυτές – χρειάζεται κριτικός νους και προσευχή για φώτιση. Γι’ αυτό παραινούσε ο Παύλος : «Προσέχετε καλά, μην σας εξαπατήσει κανείς με τους απατηλούς και κούφιους συλλογισμούς της ανθρώπινης σοφίας, που στηρίζονται σε ανθρώπινες παραδόσεις και στην πίστη προς τα στοιχεία του κόσμου και όχι στη διδασκαλία του Χριστού. Γιατί μόνο στον Χριστό κατοικεί σωματικά όλη η θεότητα. Μόνο αυτός μπορεί να μας δώσει την πληρότητα της ζωής, αυτός που είναι κύριος κάθε αρχής και εξουσίας». (Προς Κολοσ. 2,8-10)
Και με τα λόγια του Πασκάλ : «Χωρίς τον Ιησού Χριστό ο άνθρωπος είναι αναγκασμένος να ζει μέσα στη δυστυχία, υπόδουλος των αδυναμιών του∙ με τον Ιησού Χριστό ξεφεύγει από την αμαρτία και από τη δυστυχία. Οτιδήποτε καλό έχουμε και η ευτυχία μας είναι μέσα σε αυτόν. Έξω από τον Ιησού Χριστό υπάρχει μόνο αδυναμία, δυστυχία, πλάνη, σκοτάδι, θάνατος, απόγνωση».
